Hofburg-complex
De Hofburg is het uitgestrekste stadspaleis van Wenen. Het gigantische complex biedt onderdak aan verschillende voor het publiek opengestelde ruimten. Daartoe behoren de voormalige keizerlijke woonvertrekken (Kaiserappartements), de Schatzkammer, de Winterreitschule, de Nationale Bibliotheek, een kapel en verschillende musea (onder meer het Albertina).
Gedurende ruim zes eeuwen is de Hofburg zetel van het Oostenrijkse gezag. In de loop der tijd is het complex verbouwd en vergroot in opdracht van opeenvolgende heersers. Het oudste gedeelte, gelegen aan het Schweizerhof, bestaat aanvankelijk uit vier vleugels met vier gigantische torens. Het betreft een fort dat gebouwd is in opdracht van de Boheemse koning Ottokar. Bij de aanvang van de bouw (1275) stond nabij een residentie van de Babenberger Leopold VI. Het is onbekend of Ottokar dit bouwwerk in zijn eigen residentie heeft willen opnemen. Voordat de burgt in 1278 is voltooid vond Ottokar de dood in zijn strijd tegen Rudolf IV van Habsburg.
Onder de Habsburger Albrecht II de Wijze (1330-1358) is de uitbouw van de Hofburg gestart. Door toedoen van latere verbouwingen is er vrijwel niets over van de middeleeuwse burcht. De Burgkapel uit 1296 is het oudste bewaarde onderdeel. Onder Frederik III is de Burgkapel tussen 1447 en 1449 verbouwd. Het gewelf van deze ruimte is versierd met gotische reliëfs en in nissen onder baldakijnen staan gotische beelden. Tijdens de barok zijn in opdracht van keizerin Maria Theresia diverse ingrijpende veranderingen doorgevoerd in de kapel.
Tussen 1547 en 1552 herbouwt Ferdinand I de middeleeuwse burcht tot een renaissanceslot. Hij heeft de Schweizertor (een renaissancepoort uit 1552-1553), het achter de poort gelegen Schweizer Hof en de voorloper van In der burg (het gedeelte voor de Schweizertor) laten bouwen. De Stallburg is in opdracht van aartshertog Maximiliaan (later keizer) gerealiseerd tussen 1558 en 1565. In opdracht van keizer Rudolf II wordt tussen 1575 en 1588 de Neue Burg gebouwd. Het ontwerp is afkomstig van Pietro Ferrabosco. Later is dit gedeelte de Amalienburg genoemd naar de echtgenote van keizer Joseph I. De renaissancegevel is voorzien van een barokke klokkentorentoren.
Onder Leopold I is tussen 1660 en 1681de Amalienburg Burg door een vleugel verbonden met de Schweizerhof. Deze vleugel, Leopoldische Trakt genoemd, is gebouwd onder leiding van Dominico en Carl Martino Carlone. Fischer von Erlach (zoon van Johann Bernhard Fischer von Erlach) is in 1728 begonnen met de bouw van de Reichskanzleitrakt. Tussen 1729 en 1735 bouwt deze architect ook de Winterreitschule. De Redoutensaal is tussen 1750 en 1760 gebouwd door Nikolaus Pacassi voor de keizerlijke bals masqués. Een paar jaar later heeft deze architect eveneens een vleugel van de bibliotheek gerealiseerd. Frans Jozef, de laatste keizer, heeft de Neue Burg tussen 1881 en 1913 laten toevoegen. Tussen 1889 en 1893 volgt de bouw van de Michaelertrakt en Michaelertor. De Michaelertrakt is voorzien van een gebogen voorgevel en een imposante koepel. Aan de rand van de Burggarten liggen kassen (1901-1907) van Jugendstil-architect Friedrich Ohmann.
De Prunksaal in de Oostenrijkse Nationale Bibliotheek
(1722-1735).
De voormalige keizerlijke Hofbibliotheek, de Prunksaal, is tegenwoordig onderdeel van de Oostenrijkse Nationale Bibliotheek (1722-1735). Met zijn lengte van maar liefst 77 meter is het de grootste barokbibliotheek van Europa. De boekencollectie van prins Eugenius en boeken uit kloosterbibliotheken zijn er in ondergebracht. De boeken zijn opgesteld in rekken langs de muren.
Keizer Karel VI heeft de bibliotheek laten bouwen door Johann Bernhard Fischer von Erlach. Deze beroemde Oostenrijkse architect heeft zijn ontwerp uit 1719 aan moeten passen aan de oude muurstructuren van de in 1681gebouwde manege. Daardoor lag de ligging en de vorm van de vleugel vast. Hij wist een zelfstandig bouwlichaam te scheppen door de hoge ovalen koepel boven het middengedeelte te plaatsen. Na de dood van J.B. Fischer von Erlach (1723) heeft zijn zoon de bouw voltooid. Later zijn de zijruimten om constructieve redenen gescheiden van de grote overkoepelde zaal door gordelbogen, vrijstaande marmeren zuilen en pilasters.
De plafondgewelven zijn voorzien van fresco’s van Daniel Gran uit 1730. Hij heeft scènes uit het leven van keizer Karel VI weergegeven. De keizer is in beeld gebracht als de beschermheer van de kunsten en wetenschappen. Deze schilderingen zijn in 1769 gerestaureerd door Franz Anton Maulbertsch. De beelden, waaronder het beeld midden in de hal van Karel VI, zijn van Paul en Peter Strudel.
Winterreitschule
De Winterreitschule (ook Hofreitschule) is tussen 1729 en 1735 gebouwd in opdracht van Karel VI. Het ontwerp is van Joseph Emanuel Fischer von Erlach, de zoon van Johann Bernhard Fischer von Erlach. De buitenkant van de manege is eenvoudig en sober. Het elegante interieur oogt echter feestelijk en gracieus. Het is versierd met verfijnd pleisterwerk. Aan het in panelen onderverdeelde plafond hangen kroonluchters. Een stijlvollere omgeving om naar optredens van paarden en ruiters te kijken is nauwelijks denkbaar. De door 46 zuilen gedragen tribune is bedoeld voor de bezoekers. De daaronder gelegen loges zijn aanvankelijk voor de stadsadel bestemd. Aan het hoofd van de arena is de met een driehoeksgevel bekroonde Koninklijke loge gelegen.
Schilderij van Maerten Mijtens uit 1743
Tegenover de Winterreitschule ligt het voormalige paleis de Stallburg. Het drie verdiepingen hoge gebouw huisvest tegenwoordig de Spaanse Rijschool en het Lipizzaner Museum. Dit museum is gewijd aan de geschiedenis van de Lipizzaner paarden en de Spaanse Rijschool.
Neue Burg en haar musea
De Neue Burg is tussen 1881 en 1913 toegevoegd aan het Hofburg-complex. De façade aan de Heldenplatz heeft een karakteristieke holronde welving. Het ontwerp is afkomstig van Karl von Hasenaueren en Gottfried Semper. Deze architecten hebben ook gebouwen aan de Ringstrasse gerealiseerd.
De Neue Burg biedt tegenwoordig onderdak aan de leeszaal van de Nationale Bibliotheek en een aantal musea. Daartoe behoort een muziekinstrumentenmuseum (Sammlung alter Musikinstrumente) met onder meer renaissance-instrumenten en piano’s van Beethoven, Haydn en Schubert. De wapenverzamelingen van de Habsburgerse keizers zijn geëxposeerd in de Hofjagd und Rüstkammer. Veel tentoongestelde stukken zijn mooi versierd met onder meer edelstenen, filigraan en ivoor.
In het Ephesosmuseum zijn antieke vondsten uit Ephesos (Efeze in Turkije) te zien. Eveneens zijn er oudheidkundige voorwerpen uit het Griekse eiland Samothraki ondergebracht. Tot de museastukken behoren veel fragmenten van gebouwen. Een hoogtepunten vormt een fries waarop de overwinning van Lucius Verus over de Parthen is afgebeeld.
Het Völkerkundemuseum, het volkenkundig museum van Wenen, is gelegen in de westzijde van de Neue Burg. De collecties zijn gevarieerd en afkomstig uit de hele wereld. Midden en Zuid-Amerika zijn goed vertegenwoordigd, vooral Mexico. Eveneens zijn er Afrikaanse beelden en maskers ondergebracht. De Benin-collectie is het hoogtepunt van de Afrikaanse verzamelingen. Het Oosten is ondermeer vertegenwoordigd met meubels, keramiek, stoffen en muziekinstrumenten. Eveneens is er een grote pre-Columbiaanse verzameling en een collectie die over de Eskimocultuur handelt
Schatzkamer
In de Schweizer Trakt (Zwitserse vleugel) is de beroemde schatkamer van het Hofburg-complex gelegen. De Weltliche und geistliche Schatzkammer bieden onderdak aan diverse kostbare objecten. De Weltliche Schatzkammer bestaat uit 16 zalen met veel keizerlijke machtsymbolen, waaronder uiterst kostbare kronen, mooi versierde zwaarden, kroningsmantels, de rijksscepter en de rijksappel. Het bekendste is de tiende-eeuwse kroon van het Heilige Roomse Rijk. De kroon is versierd met email en cabochons. De in opdracht van Rudolf II door de Antwerpse hofsmid Jan Vermeyen vervaardigde keizerskroon uit 1602 is eveneens een bezienswaardigheid. Interessant is ook de in de vierde eeuw te Constantinopel gemaakte Heilige Graal. De Franse schilder Prud’hon zou de Wieg van de koning van Rome hebben ontworpen. De aangrenzende Geistliche Schatzkammer bestaat uit vijf kamers, gewijd aan de religieuze voorwerpen van het hof. Daartoe behoren onder meer altaren, reliekschrijnen en gebedsboeken.
Kaiserappartements
De voor het publiek opengestelde keizerlijk appartementen van Frans Jozef en Elisabeth (Sissi) behoren tot de populairste bezienswaardigheden van de Hofburg. Frans Jozef heeft van 1857 tot 1916 in de naar hem genoemde vertrekken in de Rijkskanseliervleugel (Reichskanzleitrakt,1723-1730) gewoond. Hoogtepunten vormen zijn vergaderzaal, werkkamer en slaapkamer. In de slaapkamer bevindt zich een geheime deur. In die tijd is dat in de hogere kringen geen unicum. Keizerin Elisabeth (Sissy) heeft in de periode 1854-1898 in de naar Amalia genoemde vleugel gewoond (Amalienburg 1575). In de voormalige gymnastiekzaal, die ook als kleedkamer heeft gefunctioneerd, is haar trainingsmateriaal te bezichtigen. De Rode Salon en de banketzaal zijn eveneens interessant.
Keizerin Elisabeth door Wintherhalter in 1865
Silberkammer
In de Silberkammer is de collectie serviezen van de Habsburgers opgesteld. Het betreft schitterende ambachtelijke producten uit hoogwaardige materialen (goud, zilver, hoogwaardig porselein) die ondermeer gebruikt zijn voor staatsbanketten. Ze zijn door de Habsburgers verzameld vanaf de vijftiende eeuw. Tot deze collectie behoort ook het door Lodewijk XV geschonken Sèvres-servies uit circa 1750.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |