Michelangelo in Rome
(1475 Caprese-1564 Rome)
Michelangelo bracht een groot deel van zijn leven in Rome door en heeft daar veel werken nagelaten. Hij vertrok in 1496 naar de eeuwige stad en verbleef daar tot 1501. In die periode vervaardigde hij de beroemde Piëta in de Sint-Pieter. In de daaropvolgende decennia was hij periodiek in Florence en Rome werkzaam. Vanaf 1534 vestigde hij zich voorgoed in de eeuwige stad.
In 1505 werd Michelangelo naar Rome ontboden om voor Julius II een grafmonument te maken. Aanvankelijk betrof het een bijzonder grootschalig plan. In een vrijstaand grafmonument in de Sint-Pieter zouden architectonische elementen verenigd worden met talrijke beelden. Het ontwerp werd gedurende de jaren gereduceerd tot een monument tegen een muur van de S. Pietro in Vincoli. Een imponerende meer dan levensgrote Mozes vormt het centrale beeld. Alleen dit tussen 1513 en 1515 gehouwen beeld kan met zekerheid aan Michelangelo worden toegeschreven.
Mozes, S. Pietro in Vincoli
Ondanks Michelangelo’s drang om het grafmonument van Julius II te voltooien, zette de paus hem in 1508 onder druk om het plafond van de Sixtijnse kapel van fresco’s te voorzien. Gedurende een periode van veertig jaar bleef Michelangelo pogingen ondernemen om het grafmonument te realiseren. Zijn gedrevenheid om daaraan verder te werken leidde ertoe dat hij in slechts vier jaar (van 1508 tot 1512) het grote gewelf van de Sixtijnse kapel (ruim 40 bij 13 meter) en de bovendelen van de muren schilderde. Dit realiseerde hij vrijwel volledig eigenhandig.
Deel uit het gewelf van de Sixtijnse kapel
Het gewelf van de Sixtijnse kapel is voorzien van gebogen vlakken boven de ramen en in de hoeken. Deze welvingen zijn door Michelangelo opgenomen in de geschilderde architectuur. Ondanks de door de schijnarchitectuur ontstane kaders vormt het plafond een overtuigende eenheid.
Honderden figuren bevolken de fresco´s. Daartoe behoren op tronen gezeten profeten en sibillen. Op de lunetten en gewelven boven de ramen is het voorgeslacht van Christus uitgebeeld. Een groot deel van het fresco is geschilderd alsof de figuren zich in dezelfde ruimte bevinden als de toeschouwer. Een uitzondering daarop vormen de scènes op de lengteas van het plafond. Deze scènes geven opeenvolgende thema’s weer uit het boek Genesis. Ze horen bekeken te worden vanaf de scheiding van licht en duisternis aan de altaarzijde naar de dronkenschap van Noach aan de tegenoverliggende zijde. In de bekendste scène, de schepping van Adam, heeft Michelangelo weergegeven hoe God het lichaam van Adam bezield door naar zijn vingers te reiken. Het plafond van de Sixtijnse kapel behoort tot de invloedrijkste fresco’s uit de westerse kunstgeschiedenis.
Het laatste Oordeel; fresco, 1536-1541, Sixtijnse kapel, Palazzi Vaticani
Ruim twintig jaar later, in 1534, heeft Michelangelo zijn werk in de Sixtijnse kapel hervat met Het Laatste Oordeel. Dit fresco onderscheidt zich van de plafondfresco’s door koloriet, opzet, de sombere stemming en de geringe illusie van diepte. De ruimtelijke opzet is eigenaardig; de diverse mensengroepen zijn vanuit verschillende gezichtspunten weergegeven en personen onderaan het fresco zijn kleiner afgebeeld dan in het midden. De geringe diepte is tegenstrijdig met de overtuigende verkortingen. De ruimtelijke benadering draagt bij aan de expressieve uitwerking. Het brengt de verwarring die de mensen treft tot uitdrukking. Angst is zowel zichtbaar bij de gelukzaligen aan de rechterzijde van Christus als de verdoemden aan de linkerzijde. Onder God zit Bartholomeüs op een wolk. Door een legende waarin deze apostel levend gevild wordt is hij herkenbaar aan een afgestroopt vel. De huid toont de gelaatstrekken van Michelangelo. Het groteske portret wordt daarom wel geïnterpreteerd als een schuldbekentenis van zijn eigen zondigheid.
Het plein op de Capitolijnse heuvel
Nadat Michelangelo het Laatste Oordeel schilderde wijdde hij zich hoofdzakelijk aan de architectuur. In 1536 ontwierp hij het plein op de Capitolijnse heuvel. In 1538 begon de sanering van het Capitool en werd het ruiterstandbeeld van Marcus Aurelius midden op het plein gezet op een door Michelangelo ontworpen voetstuk. Het ruiterstandbeeld werd in die tijd beschouwd als een portret van Constantijn.
Aan één zijde verbindt een majestueuze trap de Capitolijnse heuvel met de omgeving terwijl de drie overige zijden begrensd zijn door gevels van paleizen. Het plein is smaller aan de kant van de trap dan aan de daar tegenoverliggende liggende zijde. De gevel van het Conservatorenpaleis ontwierp Michelangelo in de laatste jaren van zijn leven. Zowel het Conservatorenpaleis (Palazzo dei Conservatori) als het Senatorenpaleis (Palazzo Senatorio) waren bestaande gebouwen waaraan Michelangelo een nieuwe gevel toevoegde. Als tegenhanger van het Conservatorenpaleis ontwierp hij een volledig nieuw paleis; het Palazzo Nuovo. Pas in 1654 werd het stedenbouwkundige project afgerond. Na zijn dood zijn werd de uitvoering grotendeels volgens zijn plannen gerealiseerd.
In 1547 kreeg Michelangelo de leiding over de nieuwbouw van de Sint-Pieter. De uiteindelijke vormgeving van de katholieke moederkerk is in vergaande mate door hem bepaald.
Andere gebouwen van Michelangelo in Rome
- Palazzo Farnese ( grotendeels gebouwd naar het ontwerp Antonio da Sangallo; na zijn dood werd de bouw door Michelangelo voortgezet)
- S. Maria degli Angeli ( door latere ingrepen weinig bewaard van ontwerp Michelangelo; goed behouden is de kruisgang)
- Porta Pia (Via Pia)
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|