Pantheon
Het Pantheon is het best geconserveerde antieke monument van Rome. Geen enkel ander Romeins gebouw heeft zoveel invloed uitgeoefend op de Christelijke bouwkunst. De tempel inspireert dankzij het indrukwekkende en volmaakt harmonische interieur en de treffende wijze waarop de koepel de hemel symboliseert.
De bouw van het pantheon heeft plaats gevonden tussen 118 en 125 onder keizer Hadrianus. Het ontwerp is toegeschreven aan de keizer. De tempel vervangt een ouder exemplaar dat tussen 27 en 25 voor Christus is gebouwd onder Agrippa. Delen van Agrippa’s traditioneel rechthoekige tempel maken deel uit van de zuilengangen aan de voorkant.
Het Pantheon bestaat uit een rechthoekig portaal met de voorgevel van een Griekse tempel en een enorme rondbouw met koepel. Het ontwerp onderscheidt zich van de traditionele Romeinse tempel. De rondbouw toont wel sterke gelijkenissen met overkoepelde stoomvertrekken in badinrichtingen. Tot de overeenkomsten behoren de halfbolvormige koepel en de opening bovenin. Het reusachtige formaat van het Pantheon verhoudt zich niet tot het relatief kleine badvertrek. De enorme koepel wordt ondersteund door zes meter dikke muren. Tot 1960 is het de grootste vrijstaande koepel ter wereld.
De koepel van het Pantheon
Uitgebalanceerde verhoudingen dragen bij aan de schoonheid van het overkoepelde interieur. De diameter (43.3 meter) is precies gelijk aan de totale hoogte. De binnenkant van de koepel wordt gevormd door vijf ringen van 28 cassetten. Ze zijn vervaardigd door een mengsel van beton, tuf- en puimsteen in een mal te gieten. De cassetten maken de indruk allen even diep en rechthoekig te zijn. Dit is bereikt dankzij een uitstekend meetkundig inzicht. Aanvankelijk zijn ze bekleed geweest met platen van verguld brons. De opening boven in (oculus) is de enige lichtbron. Het heeft een doorsnee van negen meter.
Het interieur van het Pantheon
Het antieke interieur is bijzonder goed behouden. De gigantische bronzen deuren demonstreren dat al bij binnenkomst. Ze zijn vervaardigd in de oudheid en behoren tot de best bewaarde exemplaren. De zuilen, de panelen aan de muur en de vloer zijn van marmer. Op de vloer bevinden zich vierkante en ronde patronen naar het voorbeeld van het originele patroon. De rondlopende muur is in twee verdiepingen verdeeld. De onderste laag wordt doorbroken door diepe nissen met telkens twee zuilen ervoor. De ruimte achter deze zuilen is afwisselend rechthoekig en segmentvormig. De nis tegenover de ingang is extra benadrukt. Dankzij de diepe nissen lijkt de begane grond minder begrensd dan werkelijk het geval is. De druk van de koepel is herleid naar de acht als wand uitgevoerde dubbele pijlers. Deze wanden wijken in het midden om ruimte te creëren voor een beeld. De podiums waarop de beelden staan en de frontons erboven zijn naar voren gehaald. De wanden en nissen vormen een fraai plastisch geheel.
Het Pantheon van buitenaf gezien.
Het exterieur is niet zo mooi en indrukwekkend als de binnenkant. In de oudheid heeft de buitenkant er veel statiger en indrukwekkender uitgezien. Aanvankelijk heeft een trap geleid naar de hoger gelegen tempel. Tegenwoordig moet je een paar treden naar beneden om de zuilenhal te betreden aangezien het straatniveau nu aanzienlijk hoger is. De omringende ruimte is bij aanvang op de tempel afgestemd dankzij een rechthoekig zuilenplein. Oorspronkelijk is de buitenkant van de koepel bedekt met vergulde bronzen platen.
De Romeinse tempel voor de goden is in 609 omgedoopt tot kerk. De antieke godenbeelden in de nissen en op de podiums zijn vervangen door christelijke altaren en grafmonumenten. Hier zijn historische figuren bijgezet waaronder Rafaël en twee Italiaanse koningen uit de negentiende eeuw. Het graf van Ercole Consalvi is gemaakt door Thorvaldsen.
![]() |
||